Beoordelen
Meer dan alleen een oordeel vellen
Oordelen doen we allemaal, de hele dag. Maar beoordelen is iets anders: dat doen slechts enkelen, en op momenten die er écht toe doen. Beoordelaars spelen een cruciale rol in het objectief en eerlijk beoordelen van anderen tijdens assessments.
Bij assessments draait het om het systematisch evalueren van prestaties, vaardigheden en competenties. Dit kan in verschillende vormen:
- Kennis & vaardigheden – Hoe goed beheerst iemand de materie en leerstof?
- Competenties – Kan iemand in de praktijk toepassen wat nodig is?
- Gedrag & persoonlijkheid – Hoe functioneert iemand in een team of onder druk?
- Potentieel – Welke doorgroeimogelijkheden zijn er?
Proeve van Bekwaamheid: De ultieme praktijktoets
Bij een proeve van bekwaamheid worden vaardigheden getest in een realistische werkomgeving. Dit is essentieel in het beroepsonderwijs (zoals mbo) en vakgerichte- of interne opleidingen. De beoordeling gebeurt aan de hand van:
- Realistische setting – De werkpraktijk wordt zo goed mogelijk nagebootst.
- Competentiegericht werken – Gericht op wat iemand écht moet kunnen.
- Observeren en beoordelen – Objectief en gestructureerd volgens rubrics.
- Een holistische blik – Niet alleen de taak, maar het hele proces telt.
- Constructieve feedback – Duidelijk inzicht in sterke punten en ontwikkelkansen.
Oftewel “het zien van doen,” zoals de Onderwijsinspectie dit t.a.v. onderwijs benoemt. De rol van de assessor/examinator is verder geprofessionaliseerd, mede door strengere kwaliteitsborging en continue scholing. De deskundigheid van assessoren wordt nog steeds gekwalificeerd volgens de standaarden van bijvoorbeeld de Onderwijsinspectie, maar aanvullende training, certificering en bijscholing zijn in 2025 een standaardvereiste om de kwaliteit van assessments te waarborgen.
Van traditionele verantwoording naar Lerend Ontwikkelen.
Naast formele toetsing krijgt Lerend Ontwikkelen steeds meer vorm in 2025. Dit betekent een verschuiving van een strikte toetsgerichte beoordeling naar een meer integrale en transparante aanpak, waarin kandidaten, onderwijsinstellingen en het werkveld gezamenlijk de ontwikkeling en bekwaamheid van de kandidaat inzichtelijk maken. Dit houdt in dat toetsing niet langer een losstaand moment is, maar een doorlopend proces waarin de kandidaat zijn competenties steeds verder ontwikkelt en aantoont. Digitale toetsing, portfolio’s en werkplekleren spelen hierin een grote rol. Flexibilisering van assessments maakt het mogelijk om beter aan te sluiten op de individuele leerroute van de kandidaat en de dynamiek van het werkveld.
Door deze ontwikkelingen wordt de betrouwbaarheid en validiteit van beroepsgerichte examens niet alleen gewaarborgd, maar ook versterkt met oog voor de praktijk en de groei van de student of medewerker.
Met Lerend Ontwikkelen verschuift de focus steeds meer van afrekenen naar groeien. Beoordelen wordt niet alleen een meetmoment, maar ook een kans om te ontwikkelen en te excelleren!
In de beroepsgerichte assessments zijn doorgaans twee assessoren betrokken:
- De opleidingsassessor/examinator, die de instelling vertegenwoordigt vanuit de opleiding.
- De bedrijfs- of praktijkassessor, die het werkveld vertegenwoordigt als gecommitteerde.
We spreken van een examinator als de beoordeling van een assessment direct leidt tot een diploma, anders spreken we van een tussentijdse beoordeling van een assessor. Voor de leesbaarheid spreken we hier verder over een Assessor. Hier het volledige functieprofiel examinator/ assessor zoals door de Nederlandse Vereniging voor Examens is vastgesteld en is overgenomen door de MBO raad.
Om de kwaliteit van een assessment te borgen, zijn naast de vakvaardigheid, de houding en communicatie van groot belang. Uit onderzoek naar de meest belangrijke competenties van assessoren is gebleken dat de persoonlijke basisvaardigheden te herleiden zijn naar zes competenties:
beschikken over inlevingsvermogen;
optimaal kunnen communiceren;
observeren in het hier en nu;
oordeelsvorming op basis van feiten;
met een kritische houding de onafhankelijkheid waarborgen
en systematisch- en proceduregericht werken
Deze zes competenties zijn essentieel voor een juiste interactie tussen de kandidaat en assessor, en staan centraal in onze trainingen. Intensieve training op deze competenties heeft ook effect op de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemer. Onze trainingsvorm leidt tot zgn. ‘dubbel-loupe-learning’. Deelnemers ‘leren’ zelf als assessor en kijken daarbij tegelijkertijd naar collega’s in hun leerproces. Zelfreflectie, feedback van collega-assessoren, oefensituaties met acteurs met videoanalyses bij het verder aanscherpen van de eigen competenties zorgen, binnen een veilige omgeving, voor een dynamisch en interactief proces.
Bij de trainers, beoordelaars en acteurs van Groeien in Organisaties staat de ontwikkeling van de deelnemers voorop. Ze stimuleren Groei!